Staken heeft in vakbondskringen hoog aanzien. Een voormalig vakbondsbestuurder vertelde mij laatst, dat op het afscheidspraatje bij zijn vertrek werd verteld dat hij nooit had gestaakt. ‘De ene helft van de collega’s vond dat knap: succes behalen zonder te staken. Natuurlijk wel vaak mee gedreigd, maar steeds bleek de dreiging voldoende. De andere helft vond het waardeloos: als je niet hebt gestaakt, ben je geen echte vakbondsonderhandelaar.’
Staken is het sterkste machtsmiddel dat je als vakbond in handen hebt. Het Duitse arbeidsgerechtshof stelde ooit: ‘collectief onderhandelen zonder het recht om te staken is niets meer dan collectief bedelen’. De vraag, wel of niet staken, kan collega’s tot op het bot verdelen, en uit onderzoek blijkt dat die scheidslijn jaren later nog steeds voelbaar is in het bedrijf. Vaak levert staken ook veel media-aandacht op, want de beelden zijn mediageniek. Hoog oplopende emoties bij een gebarricadeerde fabriekspoort waar de bonden met vlagvertoon, een hotdog-tent en een halve muziekkapel de sfeer erin proberen te houden. En dan steken Nederlandse stakingen vaak nog flets af tegen die in het buitenland. Wie herinnert zich niet de foto van de staking op vliegveld Charles de Gaulle waar een manager met kapot gescheurd overhemd over een hek moest klimmen om uit de handen van woedende piloten te blijven?
Vorige week vond de eerste staking plaats die uitsluitend door AVV werd gedaan. In het verleden hadden we wel al stiptheidsacties gevoerd, meegedaan met acties waar verschillende bonden aan meededen, maar dit was de eerste AVV-only staking.
Spectaculair was die niet, ondanks dat ook hier de staking op een vliegveld plaatsvond, en door vliegers, namelijk van KLM. Dat komt omdat de (KLM-)vliegers die bij AVV lid zijn (vrijwel) allemaal op vrachtvliegtuigen werken. Daarvan heeft KLM er maar vier, en door technische mankementen zijn er steeds maar drie beschikbaar. Zo’n vliegtuig is dan een aantal dagen onderweg, en is dus vaker niet dan wel op Schiphol. Bovendien bestaat de bemensing van een vrachtvliegtuig doorgaans uit twee of drie vliegers. Dus hier geen mediagenieke plaatjes van mensenmassa’s op luchthavens. Maar voor ons als AVV is het wel spectaculair, want dit was de eerste door ons georganiseerde staking sinds de oprichting van AVV. En voor onze leden ook want staken doe je niet zomaar.
Ik mocht zelf de eerste staking, op 1 februari vanaf 6:20 ’s ochtends bijwonen. Ik was onder de indruk van de vastberadenheid van onze leden om door te zetten en zich niet te laten intimideren. Want intimideren doet KLM. Zowel richting AVV als richting de individuele leden. Richting AVV door meteen dezelfde dag een kort geding te starten dat al meteen op vrijdag 2 februari diende en waarin KLM een verbod op de stakingen wilde. Op maandag 5 februari kwam het vonnis van de rechter: de staking is rechtmatig en kan dus gewoon doorgaan, met een paar milde beperkingen waarvan de belangrijkste maar tijdelijk was en al voorbij. KLM kwam op 8 februari met een nieuwe concept dagvaarding voor een kort geding (dat ze niet hebben doorgezet), en op 9 februari met een aansprakelijkheidsstelling voor AVV voor de geleden schade. Onze leden worden ook op allerlei manieren geïntimideerd, bijvoorbeeld doordat de KLM Vliegdienst discussies over de stakingen opblaast tot ‘incidenten’ en in nieuwsbrieven in het wilde weg mensen van ‘smaad en laster’ beschuldigt.
Bij KLM hebben we tot nu toe bij acht vluchten een werkonderbreking (het vriendelijke woord voor staking) uitgevoerd. Goed om te zien dat alle leden aan wie we vragen het werk neer te leggen dat ook doen! Dat de acties zeer effectief zijn is duidelijk: KLM is ineens bereid te bewegen terwijl dat voor de acties niet zo was. De beweging is nog te klein, zodat AVV doorgaat met de acties.
Helaas heeft KLM de vakbond VNV, waar nog een handjevol vliegers op de vracht bij zijn aangesloten, bereid gevonden cao-onderhandelingen te gaan voeren. In vakbondstaal heet dit onderkruipersgedrag. Afgelopen week is AVV aangeschoven aan de cao-tafel omdat duidelijk was dat de acties effectief zijn en KLM aan het bewegen is. Het blijft spannend, en in een volgend nieuwsbrief laten we weten hoe het afloopt. Maar hoe dan ook: staken helpt, als je werkgever niet wil bewegen.
-Martin Pikaart
21 februari 2024
