Het komt regelmatig voor dat mensen lid worden van een vakbond, omdat hun werkgever geen cao heeft en ze een cao willen. Misschien zijn nu de lonen te laag, of de werktijden te ruim, of biedt de werkgever geen pensioenregeling aan. Of misschien is de werkgever gewend om de arbeidsvoorwaarden aan te passen naar eigen wensen en willen werknemers dat dit in overleg met hen of met hun vakbond gebeurt.
Hoe dan ook, op een gegeven moment zijn er voldoende mensen lid geworden. De vakbond in kwestie meldt zich dan bij de werkgever, om een cao te sluiten. Maar het kan zomaar gebeuren dat de werkgever weigert. Die zegt dan bijvoorbeeld dat hij niet gedwongen is een cao af te sluiten. Eventueel is hij in gesprek met een ondernemingsraad om de arbeidsvoorwaarden te rechtvaardigen. De werkgever wil dan niet met de vakbond praten.
De Hoge Raad
In zo’n situatie stuiten twee fundamentele rechten op elkaar: enerzijds het recht om je te verenigen in een vakbond en zodoende sterker te staan tegenover de werkgever, anderzijds de contractsvrijheid van de werkgever.
Recent heeft de Hoge Raad zich hierover uitgesproken.
Vakbond FNV had zich namens hun leden gemeld bij Tui. Tui weigerde in gesprek te gaan over het afsluiten van een cao. FNV bracht de zaak voor de kantonrechter, maar die gaf Tui gelijk. FNV ging in hoger beroep, en het Gerechtshof gaf vervolgens FNV gelijk. Daarop ging Tui in cassatie om die uitspraak te vernietigen, maar recent hield de Hoge Raad die uitspraak in stand. Tui moet in gesprek met FNV over een cao.
Wat wij vooral interessant vinden in deze casus, is de conclusie van de Advocaat Generaal.
De Advocaat Generaal is een ervaren advocaat, die in elke cassatiezaak een uitgebreide analyse maakt en die aan de Hoge Raad stuurt. Die conclusie is in deze zaak erg uitgebreid met 232 eindnoten. Dat geeft wel aan dat dit een principiële zaak is. De reden om de vakbond gelijk te geven (en dus het recht op vereniging zwaarder te laten wegen dan het recht op vrije onderhandeling) is als volgt. Ten eerste wordt het recht om je te verenigen zinloos als de werkgever simpelweg kan weigeren met de vakbond in gesprek te gaan. Een recht zonder een bijbehorende plicht leidt tot niets. Ten tweede, het principe van vrije onderhandeling blijft grotendeels overeind. Want de werkgever is niet verplicht om eruit te komen aan de cao-tafel met de vakbond, maar alleen om met de bond over een cao te praten.
AVV en Corendon
Deze uitspraak wordt binnenkort ook heel relevant voor AVV. Zoals het er nu naar uitziet, stapt AVV straks namens Corendon piloten naar de rechter om een gesprek over een cao af te dwingen. Die uitspraak zien we met alle vertrouwen tegemoet, en na dit vonnis Tui/FNV al helemaal.
-Martin Pikaart
18 juni 2024
